Maria Stefania Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia 1887 roku w Wołuczy koło Rawy Mazowieckiej. Była działaczką społeczną i promotorką pedagogiki specjalnej w Polsce.
W roku 1909 podjęła studia z nauk przyrodniczych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dotknęła ją w tym czasie osobista tragedia, bowiem na gruźlicę zmarł jej narzeczony. Napisała wówczas: „Żyć będę, muszę, ale teraz już tylko praca będzie treścią mojego życia”. Do końca pozostała niezamężna. W roku 1916 uzyskała na Sorbonie tytuł doktora filozofii. Następnie podjęła decyzję, by poświęcić się osobom niepełnosprawnym i znalazła zatrudnienie w jednej z paryskich szkół dla dzieci opóźnionych w rozwoju.
W maju 1919 roku wróciła na stałe do Polski. Rozpoczęła pracę w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego. Powołała też kurs seminaryjny dla nauczycieli tej kategorii szkół, który w roku 1922 przekształciła w Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej (obecnie jest to Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie) i została jego dyrektorką. W latach 1930–1935 kierowała ponadto Państwowym Instytutem Nauczycielskim w Warszawie.
Grzegorzewska niepokoiła się niskim poziomem nauczania okresu międzywojennego, co wypomniała w bezpośredniej rozmowie Wacławowi Jędrzejewiczowi, ministrowi odpowiedzialnemu za oświatę. Ten zirytowany przerwał jej i powiedział, żeby pamiętała, iż rozmawia z ministrem. „Pamiętam o tym dobrze” – odpowiedziała. „Właśnie dlatego, że jest pan ministrem, przyszłam to panu powiedzieć”. Zdaniem niektórych rozmowa ta kosztowała Grzegorzewską utratę stanowiska dyrektora Państwowego Instytutu Nauczycielskiego.
Podczas okupacji, mimo że chorowała na serce, brała udział w konspiracyjnej działalności oświatowej, organizowała również pomoc Żydom. W trakcie powstania warszawskiego angażowała się w służbę sanitarną. W tym czasie spłonął jej dom, a wraz z nim prace jej autorstwa: Osobowość nauczyciela i drugi tom Psychologii niewidomych. Nie udało się ich odtworzyć.
Po wojnie kierowała Instytutem Pedagogiki Specjalnej. W latach 1958–1960 była profesorem w Katedrze Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Warszawskiego, pierwszej w Polsce uniwersyteckiej katedrze o tym profilu.
Zmarła 7 maja 1967 roku w Warszawie na atak serca. Pochowana została w alei zasłużonych Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie.
Sejm RP ustanowił rok 2022 Rokiem Marii Grzegorzewskiej.
(ad)
