Wielu logopedów zwraca uwagę na coraz powszechniejszą wadę wymowy u dzieci, jaką jest seplenienie międzyzębowe. Diagnozuje się je średnio u co trzeciego trzylatka. Co zrobić, gdy zauważymy u dziecka tę wadę? Jak mu pomóc?
Czym jest seplenienie międzyzębowe?
Na początek nieco teorii. Seplenienie międzyzębowe, zwane także interdentalnym, to nieprawidłowa wymowa głosek dentalizowanych: s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, sz, ż, cz, dż. Bywa tak, że seplenienie obejmuje tylko część z wymienionych głosek. Wada ta polega na tym, że podczas wymawiania powyższych głosek dziecko wsuwa język pomiędzy górne i dolne zęby poza jamą ustną. Nie jest to więc wymowa fizjologiczna czy rozwojowa, ponieważ w języku polskim żadna głoska nie jest wymawiana z językiem wychodzącym poza jamę ustną.
Seplenienie wynika z nieprawidłowego, płaskiego ułożenia języka w jamie ustnej oraz z niewłaściwej jego pracy podczas mowy. Co ciekawe, międzyzębowość pojawia się, zanim dziecko zaczyna mówić. Powstaje bowiem na mięśniowych wzorcach języka, które kształtują się od urodzenia. Język pracuje poziomo i leży w jamie ustnej, zamiast przyjąć postawę wertykalno-horyzontalną. W ten sposób powstaje wadliwy wzorzec w ruchach mięśni języka. Dlatego seplenienie jest wynikiem wielu nieprawidłowości zachodzących w jamie ustnej malucha dużo wcześniej przed pojawieniem się mowy.
Przyczyny wymowy międzyzębowej
Z jakich powodów powstaje ta wada wymowy? Najczęściej są to:
- oddychanie przez usta (więcej szczegółów w artykule „Sposób oddychania dziecka a wady wymowy”);
- wady zgryzu;
- używanie smoczka we wczesnym dzieciństwie – długie i częste;
picie z butelek z dzióbkami, smoczkami, używanie kubków niekapków; - ssanie kciuków;
- krótkie wędzidełko języka;
- nieprawidłowości w napięciu mięśniowym.
Terapia logopedyczna
Niestety, niektórzy rodzice uważają, że z tej wady wyrasta się tak jak z innych wad uważanych za rozwojowe. Jest jednak wręcz przeciwnie – międzyzębowość nie tylko nie mija, ale wraz z upływem czasu utrwala się. Seplenienie międzyzębowe jest zatem wymową patologiczną, przez co kwalifikuje się do terapii z logopedą. A im szybciej, tym lepiej dla wymowy dziecka.
Seplenienie międzyzębowe jest jedną z najtrudniejszą do korekcji wad wymowy. Podczas terapii logopedycznej najważniejsze jest naprawienie niewłaściwych mechanizmów ruchowych języka oraz przestawienie funkcji mięśniowych na odpowiednie tory, czyli nauczenie języka nowych i prawidłowych wzorców pracy.
Ważne jest wycofanie języka i usprawnienie go. Dlatego tak ważna jest przede wszystkim dobra i prawidłowa diagnoza medyczna. Pomocy można szukać u takich specjalistów jak: laryngolog, ortodonta, fizjoterapeuta.
Skuteczna terapia powinna więc opierać się na kilku aspektach, a do dziecka należy podejść holistycznie. Dlatego trzeba pamiętać, że przy pominięciu jednego ze zdrowotnych czynników i zaprzestaniu leczenia, sama terapia z logopedą nie przyniesie spodziewanych efektów. Jednak gdy zauważymy taką wymowę u własnego dziecka lub ucznia, należy skierować je do logopedy, który pomoże ustalić przyczynę i zaleci wizytę u odpowiedniego specjalisty.
Katarzyna BRZEZIŃSKA
