Podczas zajęć praktycznych w szkole branżowej pierwszego stopnia, odbywających się na warsztatach szkolnych, ważne są: kreatywne myślenie, otwartość na zmiany, patrzenie na dany problem w różnych perspektywach oraz świadome podejmowanie decyzji. Zajęcia praktyczne w zawodzie elektromechanik samochodowy w szczególny sposób wymagają od ucznia jasności umysłu. Praca diagnostyczno-naprawcza nie jest łatwa. Pragniemy mieć w przyszłości dobrych fachowców. Nikt przecież nie chce jeździć niesprawnym samochodem.
Motywacja do wprowadzenia innowacji
Innowacja pn. „Chcę umieć więcej, aby być specjalistą w swojej dziedzinie”, którą mam zamiar zrealizować, jest moją odpowiedzią na skutki nauki zdalnej, a także wyjściem naprzeciw wymogom edukacyjnym zawartym w aktualnej podstawie programowej dla trzeciego etapu edukacyjnego szkoły branżowej.
Na podstawie wieloletnich obserwacji oraz przeprowadzonych diagnoz w szkole branżowej zauważyłem, że uczniom najbardziej brakuje samoorganizacji podczas zajęć praktycznych. Dlatego też główną przyczyną opracowania innowacji była potrzeba zmodyfikowania organizacji pracowni, z której korzystają przyszli elektromechanicy samochodowi, wraz z formami pracy w zakresie wprowadzania, utrwalania lub sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia.
Przewidywane korzyści
Dzięki innowacji uczniowie zdobędą wiedzę w sposób kreatywny, ponieważ samodzielnie wykonają powierzone im zadania, wykorzystując możliwości pracowni i instrukcje nauczyciela. Będą się konsultować z nauczycielem prowadzącym zajęcia, by wyjaśnić napotkane problemy i niejasności. Zdobytą informację przetworzą na planowanie i wykonywanie niezbędnych prac diagnostyczno-naprawczych.
Nauczyciel będzie mógł wykorzystać dostępne materiały ze stacji demontażu pojazdów oraz inspirować uczniów ciekawymi pomysłami ponownego użycia tych podzespołów.
Tematyka zajęć
Opracowane przeze mnie zagadnienia zostały oparte na podstawie programowej kształcenia zawodowego dla trzeciej klasy branżowej w zawodzie elektromechanik pojazdów samochodowych. Są one kontynuacją tematyki z drugiej klasy – uzupełniają ją i poszerzają. Przewiduję na początek jeden blok tematyczny: „Oświetlenie zewnętrzne pojazdu – przyczepa samochodowa”.
Twórcy swojej wiedzy praktycznej
Pomysł na innowację narodził się w mojej głowie w ciągu 10-letniego okresu obserwacji możliwości uczniów i ich braków edukacyjnych. Na obecny poziom umiejętności młodzieży wpłynęła znacząco edukacja zdalna. Realizując „zajęcia praktyczne” przed komputerem, młodzi ludzie byli pozbawieni łączenia kreatywnego myślenia i planowania swoich działań z praktycznym wykonaniem powierzonego im zadania. Ponadto częściowo oduczyli się wspólnej, grupowej pracy. Powrót do szkoły niestety nie przyniósł poprawy. Uczniowie, znając swoje braki edukacyjne, często woleli się nie wdawać w dyskusję z nauczycielem, aby się nie skompromitować.
Chcę tak zainspirować uczniów podczas zajęć na warsztatach szkolnych, aby sami stali się „twórcami swojej wiedzy praktycznej”. Wykorzystując zaplecze pracowni (podzespoły z demontażu samochodów używanych), uczniowie będą mogli zaprojektować (bazując na oryginalnej dokumentacji) swój układ oświetlenia zewnętrznego przyczepy samochodowej.
Obecna motoryzacja jest już częścią mechatroniki, czyli synergicznego połączenia czterech dziedzin nauki, tj. robotyki, elektroniki, informatyki i mechaniki.
Z pozoru prosta instalacja podstawowych świateł zaczyna się komplikować w nowoczesnej motoryzacji. Wiele systemów zainstalowanych w samochodzie musi być „poinformowanych” o dołączonej przyczepie. Ponadto sam układ oświetlenia przyczepy wymaga indywidualnego zasilania bezpośrednio z akumulatora poprzez dodatkowy moduł, a nie – jak to było jeszcze w większości klasycznych samochodów – poprzez dołączenie instalacji gniazda przyczepy bezpośrednio do istniejącej instalacji samochodu.
Uczniowie, projektując swoje instalacje oświetlenia zewnętrznego przyczepy, będą musieli zwrócić na to uwagę. Oczywiście na początek będę wymagał, aby każdy zaprojektował podstawową, klasyczną instalację oświetlenia przyczepy bez dodatkowego modułu sterującego.
Każdy kolejny etap projektowania będzie miał na celu uświadomienie uczniom, jak bardzo rozbudowane są obecne instalacje elektryczne (mechatroniczne) w każdym pojeździe. Uczniowie, stawiając czoło rosnącym wymaganiom, będą mogli się rozwijać oraz lepiej zrozumieją istotę obecnych instalacji mechatronicznych. Praca samodzielna połączona ze wspólnymi prezentacjami pomysłów powinna wywołać burzę mózgów, a tym samym pobudzić rywalizację między praktykantami.
Wnioski z mojego doświadczenia zawodowego
Pracując na warsztatach szkolnych, zaobserwowałem, że uczeń, który ma jasno postawiony cel, jest bardziej chętny do pracy, a przede wszystkim do poszukiwania rozwiązań i nowych pomysłów.
Udało się mi już zbudować z uczniami kilka makiet elektrycznych i jedną gablotę przedstawiającą budowę dwóch klasycznych alternatorów samochodowych.
Podczas projektowania i budowy tych pomocy dydaktycznych zauważyłem duże zainteresowanie swoich podopiecznych. Również ci mniej zdolni chętnie włączali się w pomoc, w miarę swoich możliwości. Często zaczynali od demontażu podzespołów elektrycznych i ich czyszczenia z brudu. Tym samym uczyli się ich budowy i zasad działania. Potem pojawiały się pytania (te mądre i czasem te niemądre).
Mocno wierzę, że moja innowacja przyniesie zamierzone korzyści. Zmotywuje uczniów do samokształcenia się i poszukiwania istotnych dla nich wiadomości. Warto pamiętać, że szkoła ma za zadanie nauczyć samodzielnej nauki. Rozwijająca się motoryzacja wymaga ciągłego dokształcania się. Przecież nawet najlepszy uczeń po ukończeniu szkoły i zdaniu egzaminu zawodowego teoretycznego oraz praktycznego nie może zakończyć swojej edukacji zawodowej. Bo przecież „uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia”.
Piotr KĘDROŃ
nauczyciel praktycznej nauki zawodu w Zespole Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. Jana Pawła II w Limanowej
