Program adaptacyjny przeznaczony jest nie tylko dla dzieci rozpoczynających swoją przygodę z przedszkolem, ale także dla ich rodziców. Pomijanie ich w procesie adaptacji to jedna z częstszych pułapek, w które wpadają placówki przedszkolne. Jak się bowiem okazuje, włączenie opiekunów do tego procesu zdecydowanie ułatwia i przyspiesza przystosowywanie się dzieci do nowego środowiska.
Rodzina to pierwsze środowisko, w którym młody człowiek uczy się funkcjonowania w grupie społecznej. Idąc do przedszkola, znany dom i bezpieczna relacja z rodzicami przestają być jedyną rzeczywistością, w której funkcjonuje maluch. Ta zmiana nie dotyczy tylko dziecka.
To również całkowicie nowa sytuacja dla rodziców. Dla wielu z nich to pierwszy kontakt z edukacją z perspektywy opiekuna. Naturalnym jest, że rodzi to wiele wątpliwości i obaw. Pozostawienie swojej pociechy w nowym miejscu, z nieznanymi osobami, może budzić niepokój, który będzie oddziaływał również na dziecko. Dlatego celem adaptacji, jeszcze przed dołączeniem malucha do grupy przedszkolnej, jest nawiązanie opartej na wzajemnym zaufaniu relacji z rodzicami.
Jak rozpocząć współpracę z rodzicami
Aby ułatwić dzieciom dostosowanie się do nowego środowiska, należy zadbać o to, by pierwsze spotkanie z opiekunami odbyło się możliwie jak najwcześniej.
Poza standardowo omawianymi kwestiami, jak sprawy organizacyjne i zadania stojące przed przedszkolakiem, powinniśmy dostarczyć rodzinie informacji o tym, co dzieje się z maluchem po rozstaniu z domem, jakie emocje przeżywa i jak na nie reagować. Warto też jak najwcześniej polecić rodzicom literaturę, którą mogą się wspierać.
Na rynku znajdziemy wiele książeczek dla dzieci, w których główny bohater idzie do przedszkola, np. „Tupcio Chrupcio. Przedszkolak na medal” czy „Kicia Kocia w przedszkolu”. Ciekawą propozycją jest też książka „Relacje” Catherine Dolto, która pozwala dzieciom zrozumieć swoje emocje i przystosować się do nowych sytuacji. Samym rodzicom możemy polecić z kolei książki Agnieszki Stein, w tym szczególnie „Akcja adaptacja. Jak pomóc sobie i dziecku w zaprzyjaźnieniu się z przedszkolem”.
Ten pierwszy kontakt nauczyciela z rodzicami jest bardzo ważny. W dużej mierze to od niego będzie zależał poziom wzajemnego zaufania i współpracy. Warto zarezerwować na to czas i podczas rozmowy z rodzicami dowiedzieć się możliwie najwięcej na temat dziecka i relacji w domu. Nie bójmy się zadawać wiele pytań. Opowiadajmy rodzicom skąd te pytanie i dlaczego je zadajemy. Upewnijmy ich, że sami też mogą pytać nas o wszystkie swoje wątpliwości i obawy.
Aby adaptacja się powiodła i przebiegła łagodnie należy zacząć od szczerej rozmowy z rodzicami – osobami które najlepiej znają swoje dziecko. Warto dowiedzieć się wszystkiego na temat dziecka, jego zainteresowań, rzeczy których nie lubi, sytuacji w których czuję się pewnie i dobrze i takich, które mogą go peszyć i zniechęcać – mówi – Ewa Żurman, opiekun i manager żłobka Łobuziaki we Wrocławiu. – Zapytajmy o relacje i atmosferę panującą w domu, o domową rutynę i nawyki. Szczerość rodziców jest tu bardzo ważna, im więcej informacji posiada nauczyciel, tym łatwiej jest mu opracować plan adaptacji i dopasować odpowiednie aktywności.
Podczas spotkań z rodzicami powinniśmy możliwie szeroko przybliżyć im, jak będzie wyglądała nasza współpraca. Otwarcie kierujmy swoje prośby i zalecenia. Nakreślmy obszary, nad którymi rodzice powinni współpracować z maluchem w domu. Dbajmy o to, aby nie szczędzić im informacji i wyjaśniajmy mechanizmy, które zachodzą w dziecku. Adaptacja nie jest procesem, który odbywa się tylko w przedszkolu. Składa się na niego praca i w placówce, i w domu.
Rodzice i nauczyciele przedszkola mają wspólny cel, jakim jest dobro dziecka. Wszelkie sugestie i rady ze strony nauczyciela odnośnie dziecka, jego zachowania lub ewentualnych trudności mają na celu ułatwić dziecku adaptację, pomóc mu przejść ten trudny proces. Warto, aby rodzice również informowali personel o rozwoju, samopoczuciu, o zmianach, wydarzeniach z życia dziecka. Dzięki wzajemnemu zaufaniu, szczerości i otwartości proces adaptacji przebiega dużo łatwiej dla każdej ze stron – uważa Magdalena Szczepaniak, opiekun i koordynator żłobka Łobuziaki.
Nawiązywanie relacji z rodzicami a powodzenie adaptacji
Proces adaptacji przynosi korzyści zarówno dziecku, rodzicom, jak i placówce. Jest to idealny moment na wypracowanie współpracy pedagogicznej z rodzicami, ponieważ przejawiają oni wtedy prawdopodobnie największe zainteresowanie funkcjonowaniem przedszkola i aktywnościami podejmowanymi przez dziecko.
W procesie adaptacji rodzice mogą wyjaśnić swoje wątpliwości, omówić ewentualne zastrzeżenia, dostają też od nauczyciela wskazówki, które mają na celu pomóc dziecku płynnie przystosować się do nowego środowiska.
Dużą zaletą włączenia rodziców w proces adaptacji jest budowanie zaufania rodziców do placówki i nauczycieli, przez co przejawiają oni mniejszy niepokój i łatwiej jest im budować pozytywne emocje u dziecka związane z przedszkolem. Dla wielu rodziców jest to szansa spojrzenia na dziecko z całkowicie nowej perspektywy. Możliwość obserwowania pociechy na tle grupy i konsultacji zachowań malucha z nauczycielem to okazja do poznania wielu aspektów rozwoju dziecka.
Rodzic, który jest przekonany, że jego dziecko jest w dobrych rękach, który ma poczucie bycia wysłuchanym i wziętym pod uwagę, będzie współpracujący. Należy tylko jasno zaznaczyć granice kompetencji, wpływu i decyzyjności – mówi Ewelina Mikołajczyk, nauczyciel we wrocławskiej szkole Łobuziaki
To od nas, osób na co dzień obcujących z dziećmi w przedszkolu czy szkole i rodziców, zależy powodzenie procesu adaptacyjnego, dlatego powinniśmy dążyć do nawiązania dobrej relacji z opiekunami. Będą zapewne przychodzić do nas z wieloma pytaniami, wątpliwościami i oczekiwaniami, dla których powinniśmy wykazać wyrozumiałość.
Rodzic rozstający się z dzieckiem rozpoczynającym uczęszczanie do przedszkola jest niemal równie przestraszony, jak samo dziecko. Oddaje w końcu kogoś najbliższego w obce ręce. Lęk rodzica jest niestety odczuwany też przez dziecko. Dlatego mając na celu powodzenie procesu adaptacyjnego nie można pomijać pracy również nad tym lękiem.
O autorce artykułu:
Klaudyna Cichocka-Volkov – ekspertka w temacie edukacji żłobkowej i przedszkolnej. Właścicielka sieci żłobków i przedszkoli Łobuziaki. Założycielka Centrum Rozwoju Rodziny Wspieraj Łobuziaka. We wrześniu 2020 r. otworzyła pierwszą szkołę podstawową pod marką Łobuziaki.
W swoich placówkach bazuje na podstawach pedagogiki Montessori i wartościach Jespera Juula, wykorzystuje tutoring i LEGO® Education oraz naturalne place zabaw. Na co dzień sprawuje funkcję dyrektora zarządzającego i pomaga innym zakładać i rozwijać własne placówki. Prywatnie szczęśliwa mama Ewy i Filipa.
klaudyna@cichocka-volkov.pl
